بررسی باورها و آگاهی زوجین متقاضی اهدای جنین از شرایط طبی و حقوقی اهدای جنین در ایران

چکیده زمینه و هدف: درمان ناباروری به وسیله اهدای جنین, یکی از روش‌ها و تکنیک‌های کمکی تولیدمثل برای داشتن فرزند در زوج‌های نابارور است. در ایران نیز با اعلام مشروعیت آن توسط فقها، با تصویب قانون از سال 1382 شرایط انجام آن مهیا گردید. اما لازمه اهدای جنین توجه به ملاحظات اخلاقی زیادی است که قانون‌گذار باید به صورت صریح و شفاف آن را روشن کند و راه سوءاستفاده‌های غیراخلاقی را مسدود سازد. همچنین متقاضیان ‌باید آگاهی بیشتری نسبت به شرایط طبی و حقوقی آن داشته باشند. روش بررسی: در این مطالعه توصیفی، طی 6 ماه به روش سرشماری, با 86 زوج متقاضی اهدای جنین که از طرف دادگاه خانواده به واحد پزشکی قانونی مرکز شهر تهران ارجاع شده بودند، مصاحبه شد و پرسش نامه طراحی شده پر گردید. داده‌های به دست آمده با نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها: در خصوص بررسی وضعیت ناباروری در 9/93% موارد، علت ناشی از ناباروی مرد بود. در هیچ یک از زوجین, اعتیاد به مواد مخدر، ابتلا به ایدز و هپاتیت و بیماریهای روانی شدید احراز نگردید. 5/91% از زوجین متقاضی، اطلاعی از زوج دهنده نداشتند و انتخاب را به عهده مرکز درمانی گذارده بودند. 7/70% از زوجین به خصوصیات اخلاقی و 72% آنها به خصوصیت ژنتیکی فرزند حاصل از اهدا, اهمیت ویژه‌ای می‌دادند. 8/59% از زوجین متقاضی در خصوص رابطه فرزند حاصل از اهدا با زوج دهنده و مشکلات مرتبط با هویت فرزند بوجود آمده، فکر نکرده بودند. در مورد نحوه فاش‌سازی به کودک، 4/85% موارد ذکر کردند که موضوع دریافت جنین را به کودک حاصل از اهداء نخواهند گفت. نتیجه‌گیری: ناشناس ماندن زوج‌های دهنده باعث می‌شود که تداخلات حقوقی و عاطفی کمتری در آینده برای زوج دهنده و گیرنده ایجاد گردد. از طرفی حقوق انسانی کودکانی که از این طریق به دنیا می‌آیند، ایجاب می‌کند از نحوه تولدشان مطلع شوند. همچنین احتمال وقوع زنای با محارم بصورت غیرعمدی و آنومالی‌های ژنتیکی به دنبال افزایش تعداد زایمان‌های ناشی از باروری کمکی، روی‌ هم رفته نظرات را به سمت گفتن حقیقت به فرزندان خصوصا در سنین قبل از بلوغ سوق می‌دهد. هر چند باید توجه داشت که این موضوع در ایران بسیار نوپا می‌باشد و در حال حاضر مطالعه قابل استنادی با در نظر گرفتن اختلافات فرهنگی و عقیدتی ما با سایر ممالک انجام نشده است. همچنین به نظر می‌رسد که اطلاعات زوجین متقاضی نسبت به مسایل طبی و حقوقی بارداری به روش دریافت جنین, به میزان کافی نباشد و ایجاد تسهیلاتی جهت اطلاع‌رسانی بیشتر و انجام مشاوره های تخصصی پیش از اقدام به انجام مراحل اداری و قانونی مربوطه لازم به نظر می‌رسد.